COMPOSICIÓNS CONSTITUCIÓNS

Coa morte de Fernado VII, ou país queda ante un panorama confuso propiciado pola minoría de idade de Isabel II e a situación de tensións políticas como consecuencia dá derrogación dá Lei Sálica a través do acordo dá Pragmática Sanción segundo ou cal establécese un conflito ou choque entre vos partidarios de que reine Isabel II e dos partidarios de que reine ou irmán de Fernando VII, Carlos María Isidro, partidarios que derivarán en chamarse carlistas, de ideas absolutistas, tradicionalistas e conservadoras en todo ou seu conxunto. Atopámonos nun panorama certamente revolucionario, cunha muda nos fundamentos dá sociedade estamental, evolucionando a un sistema político liberal que se vería consolidado entre 1840 e 1870 a través do establecemento dás Monarquías Constitucionais; sería este sistema ou adoptado despois dá morte de Fernando VII pola súa muller María Cristina (1833-1840) e ou xeneral Espartero (1840-1843), nun goberno que perduraría ata a maioría de idade de Isabel II. Durante este mesmo período consolidaránse vos dous partidos básicos do século XIX: moderado e progresista, elaborándose novos textos constitucionais que nos servirán para estudar a evolución política do país a través delas, e que á súa vez, supoñerían a rotura definitiva coa estrutura socioeconómica do Antigo Réxime. Ou constitucionalismo español do século XIX reflicte vos vaivéns políticos que sufriu España como resultado do establecemento do estado liberal. Neste proceso non distínguese unha progresiva orde cronolóxica non tocante ao establecemento dás liberdades e dereitos que traería consigo ou liberalismo, senón que se distingue claramente unha serie de avances e retrocesos non camiño cara a un sistema representativo. Vos catro textos seleccionados (DOC.1 DOC.2 DOC.3 DOC.4) son fragmentos dás catro constitucións que maior implatación tiveron. Vos antecedentes destas catro constitución son de signo moi variado; por unha banda, está ou texto legal que servirá como referencia ao liberalismo español e ata europeo, falamos dá Constitución de 1812, a cal aparece citada non DOC.1 (constitución política promulgada en Cádiz), constitución cuxo democratismo e aberta defensa do principio de soberanía nacional a situaban como moi adiantada con respecto á sociedade de principios de século, aínda baixo ou férreo poder do Antigo Réxime.


A Constitución de 1837 ( DOC.1) xorde a partir do Motín da Granja en 1836, lavado a cabo polos militares progresistas que pedían ou reestablecemento dá Constitución de 1812. Unha comisión reuniríase para adaptar dita constitución á situación do momento, pero a reforma foi tan profunda que se elaborou un texto totalmente diferente. Froito desta situación xorde a Carta Magna de 1834, na cal se recollen algúns dous aspectos básicos do liberalismo, aínda que máis contidos ca na de 1812, co propósito de romper tanto co absolutismo como co liberalismo.. Dita constitución supón a conciliación entre ou Estatuto Real e a Constitución de 1812, declara unha soberanía nacional, cortes bicamerales, pero sobre todo ten un carácter progresista que permite ou goberno tanto de moderados como de progresistas. Malia todo a súa duración foi mínima pola gran inestabilidade política do momento.

A rexencia de Espartero que substituiu a María Cristina en 1840 acaba cunha insurrección protagonizada por sectores do progresismo contrarios ao rexente e, moi especialmente, pola rebelión de militares moderados acaudillados por Narváez. Ou novo periodo de goberno que se abre será coñecido como ?década moderada? e caracterizar, coma ou seu nome indica, polo goberno en solitario do partido moderado. Ao principio do periodo, Narváez impulsa a aprobación dunha lei máis acorde co seu ideario, fundamentado na idea de que ou rei ten un importante papel na vida política, que se concreta non seu dereito a veto, posibilidade de destituír e nomear ao executivo, disolver cortes e ter capacidade de facer leis xunto coas Cortes; esta nova Consitutución apróbase en 1845 (DOC.2) e entre vos seus artigos recolle as ideas básicas do moderantismo: rexeitamento dá soberanía nacional e substitución pola soberanía conxunta do Rei e as Cortes; ampliación dous poderes do executivo e diminución dás atribucións dás Cortes así como a exclusividade dá relixión católica e ou compromiso do mantemento do culto e clero, todo isto unido á supresión dá Milicia Nacional e a restrición non dereito de voto que se remite a unha nova lei electoral posterior ó Senado non electivo senón nomeado pola raíña entre personalidades relevantes e dá súa confianza. A vixencia dá Constitución de 1845 acabará coa revolución de 1868, chamada Gloriosa, a cal tratará de establecer un réxime democrático en España coa implantación do sufraxio universal. A monarquía de Isabel II era impopular e viuse involucrada nunha gran cantidade de escándalos tanto económicos coma políticos. É neste contexto non que ou partido progresista vai tomando unha postura antiborbónica. Isto materializar non Pacto de Ostende (1866) entre demócratas e liberais. Tras expandirse ou revolucionismo Isabel marcha a Francia. A partir desta nova situación redactarase unha nova constitución (1869) totalmente diferente, talvez a máis progresista de todas. Desenvolverase durante ou reinado de Amadeo de Saboya. Seguirá vixente tras ou golpe de estado en 1874 de Pavía, pero sen aplicarse. Ca restauración dúas Borbóns será substituída pola constitución de 1876. É unha constitución extremadamente liberal que recolle vos dereitos individuais dous individuos, e clarificaba que vos dereitos non mencionados non significa que estiveran prohibidos. Ó igual que na anterior constitución as cortes continúan sendo bicamerales.


A Constitución de 1869 ( DOC.3) non terá unha vida demasiado longa. Os acontecementos políticos e sociais farán que ou réxime desemboque non primeiro intento de establecer unha república, para a cal Pi i Margall redactará un proxecto de constitución federalista, inspirada na de 1869 pero dando forma ao estado de república federal. Vos golpes de estado de Pavía e de Martínez Campos en 1874 poñerán fin ao Sexenio Democrático (1868-1874) e darán paso ao novo periodo coñecido como Restauración.
Ou novo sistema político que devolverá aos Borbóns ao trono na figura de Alfonso XII, herdeiro de Isabel II, está construído por Cánovas do Castelo. Este político de ideoloxía liberal conservadora establecerá un réxime baseado non bipartidismo conservador, ou seu, e ou partido liberal de Sagasta, vos cales por un sistema turnista iranse alternando non poder nun sistema caracterizado polo fraude electoral baseado non caciquismo. Ou entramado legal fundamentarase na Constitución de 1876 (DOC.4), realizada polo primeiro parlamento dá Restauración, ou cal xorde por eleccións fraudulentas organizadas polo goberno provisional. A maioría conservadora elaborou unha constitución semellante á de 1845, pero con elementos dá de 1869, e a súa principal característica atopçamola na súa flexibilidade e ambigüidade, pois deica a cargo de leis posteriores temas importantes. Entre vos seus artigos destacamos: soberanía compartida rei e cortes (bicamerales), relixión católica oficial pero con tolerancia e liberdade relixiosa en privacidade, sufraxio sen concretar e recoñecemento de dereitos e liberdades aínda que se deixa a súa concreción práctica en leis posteriores. Habería que esperar ata ou século XX para que, coa chegada dá Segunda República establézase a Constitución de 1931, que recollería ou concepto de soberanía popular, chegando neste réxime a auténtica democracia en España ao establecer un auténtico sufraxio universal de homes e mulleres en 1932.