composición guerra civil

A Guerra Civil comezou no ano 1936, como resultado dunha sublevación militar fracasada e dunha sociedade profundamente dividida na que se concentraban moitos dos problemas que viña arrastrando a sociedade ata o momento. O seu comezo foi coa sublevación militar de xuño. Dita sublevación foi levada a cabo por un grupo heterogéneo de militares: africanistas, monárquicos, alfonsinos e carlistas, ademais de falangistas partidarios dun Estado fascista; todos eles sentían ameazado os seus intereses e a concepción da España tradicional, todos eles apoiados por partidos da dereita moderada ansiosos por acabar coa república. A guerra tamén é resultado da dinámica social e política dos anos trinta. Na guerra loitarase por impoñer unha ditadura militar ou defender unha república democrática; pero na guerra tamén estará presente o enfrontamento de clases, a contenda relixiosa, o choque entre nacionalismos e o enfrontamento entre o fascismo e o comunismo. Entre as causas da guerra poderiamos sinalar: os conflitos por modernizar España (problema agrario, territorial, relixioso, ...), os problemas económicos, o ascenso do fascismo ou do frentepopulismo, a revolución de outubro do 34, o medo á revolución comunista, etc. O país, ante a guerra civil que se iniciou a final de xullo de 1936, viuse dividido en dous bandos: Por unha banda, os sublevados contra a república, que se chamaron a si mesmos os nacionais. Xustificaron a súa acción como único medio para acabar coa anarquía, restablecer a orde e exterminar aos inimigos da patria que denominaron como vermellos. Inicialmente non existía un poder único senón que cada xeneral exerceu a súa autoridade no espazo que ocupaba. Pese a esta pluralidade, o funcionamento do bando nacional non se viu afectado.  Polo outro, os republicanos, para os que había que defender a república democráticas e os seus logros fronte ao fascismos, que se estendía por Europa (En Alemania Hitler, en Italia Musolinni?). Entre eles foron gañando posicións os sectores radicais, anarquistas e comunistas.O alzamiento iníciase o día 17 en Melilla, e o día 18 de xullo na Península iniciábase o Glorioso Alzamiento Nacional. O día 19 Franco aterra en Tetuán e púxose á fronte das tropas africanas. Pero o golpe fracasou e dividiu a España en dous bandos que iniciaron unha guerra que durará tres anos. O día 21 os sublevados dominaban o norte de Marruecos e distintas provincias españolas, tanto do norte como do sur ademais das illas Canarias e Baleares. O Glorioso Alzamiento Nacional contaba co apoio de: a maior parte da oficialidad e tropa do exército de Terra, Garda Civil, dos propietarios agrarios, dos afiliados aos partidos de dereitas, dos grupos católicos, dos carlistas, da Igrexa (cualificará o movemento militar como unha cruzada contra o comunismo e en defensa da fe católica), etc. Devandito alzamiento non triunfou en amplas zonas debido ás fortes resistencias que protagonizaban os partidos de esquerda, os sindicatos e os militares que permaneceron leais á república. Madrid converteuse no principal obxectivo dos sublevados ao ser a capital do goberno republicano. De aí a chamada de Dores Ibárruri, unha dirixente comunista, á resistencia antifascistas tal e como se nos mostra no Doc. 1. Os ataques á cidade foron simultáneamente coordinados polo exército do norte, o mando do xeneral Mola e o do sur dirixido por Franco. Con todo o exército de Mola foi detido polos milicianos, e o xeneral Franco tamén se demorou á espera da aviación nazi e italiana. A zona republicana contaba coas principais rexións industriais e cos recursos financeiros (ouro do Banco de España). Tiña o apoio de parte do exército de Terra, da Aviación, Mariña, da Garda de Asalto, das masas obreiras urbanas das cidades industriais, da pequena burguesía urbana e dos jornaleros do sur de España. Por parte dos republicanos, Madrid conseguiu resistir baixo o lema de Non pasarán (Doc. 1). O asalto do xeneral Franco de novembro terminou en fracaso, Azaña se reinstalaría en Barcelona e o goberno de Longo Cabaleiro en Valencia, deixando así a defensa da capital en mans da Xunta de Defensa de Madrid presidida por Miaja. A chegada das brigadas internacionais e das numerosas tropas comunistas mandadas pola URSS fixo posible a resistencia da capital. Máis tarde, trala morte de Sanjurjo, organízase a Xunta de Defensa en Burgos para coordinar a acción dos sublevados baixo o mandato do xeneral Franco, quen dirixiría unha ampla zona que controlaba o 70% da produción agrícola e o 20% da produción industrial do país. O 19 de xuño formouse un novo goberno presidido por José Giral, aínda que se trataba dun goberno moi débil e os que de verdade mantiñan o poder nas zonas republicanas eran as organizacións obreiras, o poder dos militares quedou desmantelado case por completo e foi sustituído polas milicias populares. O bando republicano controlaba os recursos financeiros pero a súa situación agrícola era máis deficitaria. Os dous bandos buscaron o apoio internacional, e a guerra de España suscitou o temor á súa expansión por Europa. As potencias máis afectadas, Francia e Gran Bretaña, impulsaron unha política de neutralidad e non injerencia, e impulsaron a creación dun Comité de Non Intervención (no que entrarán Francia, Gran Bretaña, Alemania, Italia, Portugal, Bélgica, URSS, etc.). Nas reunións do Comité poñíase de manifesto que non se debían prestar as axudas e tamén o incumplimiento dos acordos, aínda que malia estas reunións, esa neutralidad foi teórica e algúns países chegaron a axudar. Aínda que os dous bandos recibiron apoio, o bando nacional recibiu un apoio máis regular e moito máis numeroso. Os principais países que axudaron aos militares foron Alemania e Italia (DOC. 2). Hitler e Mussolini propiciaron unha gran axuda aos rebeldes sen que estes tivesen que pagar de forma inmediata. O mesmo ocorre co petróleo recibido pola TEXACO e outros préstamos que os militares recibiron de Estados Unidos. A chegada de axudas fixo que a guerra prolongásese durante tres anos (co material de guerra que había en España a guerra só podería durar 6 meses, aproximadamente) e foi moito máis cruel e máis destrutiva. A política de non intervención foi inxusta para a República xa que se lle negou a un estado soberano e lexítimo a capacidade para defenderse. O problema era que a guerra víase como un freo ao avance do comunismo. O bando republicano só recibiu unha axuda por parte do goberno comunista de URSS, e en menor medida do goberno de México. Tamén foron reclutados ao redor duns 60.000 voluntarios estranxeiros que loitaron nas brigadas internacionais, a maioría deles comunistas. O bando republicano, defendido polo sector anarquista, como a CNT, comunista e socialista de España, estaba dividido entre si, o PCE (Partido Comunista Español) mantiña unha política frentepopulista por orde de Stalin, esta consistía en unirse ás ?democracias? occidentais para loitar contra o fascismo. Doutra banda, o sector anarquista enfróntase ao PCE pola súa política mentres que eles loitaban polo triunfo da revolución proletaria. O bando socialista en cambio, argumentaba que antes de loitar pola revolución era necesario loitar pola república e en contra do fascismo. O discurso de Longo Cabaleiro, presidente do goberno e secretario xeral de UGG, aboga por esta unión entre as forzas republicanas. A principios de outono de 1936, a Xunta de Defensa Nacional nomeou a Franco Xefe de todos os exércitos, co título de Generalísimo e xefe de goberno do Estado, transformado deseguido en Xefe do Estado, ao tempo en que se lle outorgou plenos poderes. Polo tanto, mentres que no bando republicano as pelexas internas sobre que sistema político debía de desenvolver no caso de que chegasen a gañar a guerra, estaban á orde do día, tal e como se nos sinala no Doc. 5, o outro bando solapa as súas diferenzas poñendo todos os seus desexos na figura dun só home. Esa foi unha das razóns polas cales venceu en bando Nacional. O 19 de abril de 1937 o xeneral Francisco Franco promulgou o Decreto de Unificación (DOC. 6) mediante o cal tanto a Falange Española como os Requetés (mercenarios africanos que loitaron na guerra a favor de Franco) uníronse nunha soa entidade política denominada Falange Tradicionalista e das JONS que quedaba baixo a jefatura do xeneral Franco. O 1 de Abril do ano 1939, os militares sublevados obtiñan definitivamente a vitoria, expulsando o exército republicano quen forma o goberno provisional da república en Francia.